Searching out for Love

How I wonder what you're at

Up above the world you fly

ჱܓ

H ψυχολογία του έρωτα
www.psyche.gr/psyerotas.html

του Νικήτα Καυκιού
Δημοσιεύθηκε στα Χανιώτικα Νέα, 14-02-09

- Θα μπορούσαμε να περιγράψουμε με λόγια την εμπειρία του έρωτα. Τι σημαίνει να είναι κανείς ερωτευμένος;

Δεν μπορούμε να περιγράψουμε με σαφήνεια την εμπειρία του έρωτα διότι είναι εσωτερικό, υποκειμενικό, βιωματικό γεγονός. Η γλώσσα της ποίησης είναι πιο κατάλληλη από τον περιγραφικό λόγο. Βέβαια χάριν της συνεννόησης θα μπορούσαμε να πούμε ότι όταν είσαι ερωτευμένος:

• Είσαι σε κατάσταση έκστασης.
• Οι άνθρωποι, το φως, το νερό, τα δένδρα, τα χρώματα σου φαίνονται πιο όμορφα και πιο λαμπερά.
• Τα προβλήματα της καθημερινότητας χάνουν το νόημά τους.
• Σκέπτεσαι  συνεχώς τον αγαπημένο σου.
• Όταν τον βλέπεις ενθουσιάζεσαι.
• Θέλεις να είσαι συνέχεια μαζί του.
• Δεν μπορείς να φανταστείς τη ζωή σου χωρίς αυτόν.
• Του δίνεις την απόλυτη προτεραιότητα.
• Αισθάνεσαι ότι σε όλη σου τη ζωή τον περίμενες.
• Χαμογελάς όταν χαμογελάει και λυπάσαι όταν λυπάται.
• Όταν είσαι μαζί του αισθάνεσαι να πετάς.
• Προσπαθείς συνεχώς να καταλάβεις τι σκέπτεται και τι αισθάνεται.
• Θέλεις να είσαι απόλυτα ειλικρινής μαζί του.
• Ψάχνεις να βρεις ελεύθερο χρόνο και αναζητάς τρόπους για να είστε περισσότερο μαζί.
• Προσπαθείς συνεχώς να φανταστείς που βρίσκεται και τι κάνει αυτή τη στιγμή.
• Είναι κατά τη γνώμη σου το πιο σημαντικό ξεχωριστό, γεμάτο μυστήριο και γοητεία πλάσμα στον πλανήτη.

- Γιατί η εξωτερική εμφάνιση παίζει τόσο μεγάλο ρόλο στην ερωτική έλξη;

Διάφοροι παράγοντες συμβάλλουν ώστε η όμορφη εξωτερική εμφάνιση να πυροδοτεί ερωτικά συναισθήματα:

Βιολογικοί: Ο νέος και όμορφος ερωτικός σύντροφος έχει περισσότερες πιθανότητες να είναι υγιής ώστε με την αναπαραγωγή να δώσει γερά παιδιά.

Κοινωνική μάθηση: Πρότυπα από τον κινηματογράφο, τα περιοδικά και τις αφηγήσεις φίλων.

Απόκτηση κύρους: Όταν συνοδεύεσαι από έναν όμορφο ερωτικό σύντροφο ανεβάζεις την κοινωνική σου εικόνα.

Στερεότυπα: Διαδεδομένες απόψεις που συσχετίζουν την ομορφιά με την ποιότητα του χαρακτήρα ή με την σεξουαλική επίδοση.

- Πως μπορώ να προσελκύσω τον άλλο; Τι είναι αυτό που με κάνει περισσότερο «ερωτεύσιμο»;

Υπάρχουν διάφορα χαρακτηριστικά προσωπικότητας και ειδικές συμπεριφορές που αυξάνουν την ελκυστικότητα:

- Προσωπικότητα και συμπεριφορά:
Δυναμισμός, χιούμορ, σταθερότητα, ασφάλεια, θάρρος, ελευθερία, ανατρεπτικότητα, άνεση, γενναιοδωρία, χαλάρωση, παιχνίδι, επιμονή στο φλερτ, εκδήλωση συνεχούς ενδιαφέροντος και φροντίδας για εμάς, ενίσχυση, βοήθεια, υποστήριξη.

- Εκπλήρωση βασικών προσδοκιών.
O σύντροφός μας θέλει να ικανοποιήσουμε τις προσδοκίες του σε θέματα: Εμφάνισης, μορφωτικού επιπέδου, επαγγέλματος, τόπου διαμονής και καταγωγής, κοσμοθεωρητικών και θρησκευτικών αντιλήψεων και ενδιαφερόντων.

- Από ποιές συμπεριφορές του άλλου μπορώ να καταλάβω ότι με βλέπει ερωτικά;

Συνήθως καταλαβαίνω ότι ο άλλος-η με βλέπει ερωτικά με βιωματικό και όχι με λογικό τρόπο. Δεν πρόκειται για λογική ερμηνεία όσο για συναισθηματική εμπειρία. Ο έρωτας είναι σαν μια μαγνητική δύναμη που γεμίζει την ατμόσφαιρα. Θα μπορούσαμε όμως να αναφέρουμε κάποιες ενδεικτικές συμπεριφορές του άλλου που ίσως μας βοηθήσουν να βεβαιωθούμε για την ερωτική διάθεση του άλλου:

·       Στέκεται πιο κοντά μου στο χώρο από ότι συνηθίζεται.
·       Συμφωνεί υπερβολικά με όσα λέω.
·       Χαμογελά συνέχεια όταν είναι μαζί μου.
·       Αναζητά μια δικαιολογία για να μου τηλεφωνήσει χωρίς να υπάρχει ιδιαίτερος λόγος.
·       Φροντίζει να βρίσκεται πάντα στο οπτικό μου πεδίο.
·      Με κοιτάζει κλεφτά όταν δεν τον προσέχω.
·       Προσπαθεί να με αγγίξει έστω και κατά λάθος.
·       Άλλοτε είναι θερμός και εκδηλωτικός και άλλοτε είναι  υποκριτικά αδιάφορος. Με την φαινομενική αδιαφορία του προσπαθεί να κρύψει το ενδιαφέρον του.
·       Δείχνει ενδιαφέρον για την εξωτερική μου εμφάνιση.
·       Είναι αγχώδης και υπερκινητικός.
·       Είναι πανταχού παρών. Τον συναντώ όπου πηγαίνω «τυχαία».
·       Ενδιαφέρεται για τους φίλους μου.
·       Ακυρώνει άλλες δραστηριότητες για να με συναντήσει.

Σημείωση:
Υπάρχουν άνθρωποι που είναι από τη φύση τους εξωστρεφείς, πληθωρικοί και εκδηλωτικοί. Είναι εύκολο να παρεξηγήσουμε τη φιλική συμπεριφορά των ανθρώπων αυτών εκλαμβάνοντάς την ως ερωτική.  Γι’ αυτούς, ο γλυκός λόγος, τα κομπλιμέντα, η εκδήλωση ενθουσιασμού, οι χειρονομίες αποτελούν αυθόρμητες εκδηλώσεις συμπάθειας και όχι ερωτικής έλξης.
Θα μας βοηθήσει να θυμόμαστε ότι η μεγάλη άνεση του άλλου και η υπερβολικές εκδηλώσεις συμπάθειας δεν σημαίνουν πάντα ερωτική διάθεση. Αρκετές φορές, ο έρωτας εκδηλώνεται μέσα από την ανασφάλεια, το φόβο, το άγχος, την αποφυγή και την ντροπή.
Ιδιαίτερα οι όμορφες, εξωστρεφείς, εκδηλωτικές γυναίκες έχουν μπερδέψει πολλούς άνδρες, χωρίς φυσικά να το επιδιώκουν.

- Υπάρχουν κάποια στάδια από την ερωτική έλξη μέχρι  την ερωτική σχέση;

Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τρεις φάσεις από τις οποίες περνάμε μέχρι να καταλήξουμε στην ερωτική σχέση.



1. Έλξη από την εμφάνιση και τη συμπεριφορά. Ιδιαίτερη σημασία έχει η εξω-λεκτική επικοινωνία, αυτό που συνήθως ονομάζουμε «γλώσσα του σώματος». Ο άλλος μας κάνει κλικ.

2. Αίσθηση οικειότητας μέσα από την εξωτερίκευση βιωμάτων και συναισθημάτων. Όσο περισσότερο ανοίγουμε την ψυχή μας και εξωτερικεύουμε εμπειρίες και συναισθήματα τόσο περισσότερο συνδεόμαστε με τον άλλο.

3. Ψυχολογική σύνδεση του άλλου με τις θετικές εμπειρίες που ζούμε μαζί. Ταυτίζουμε τον-ην αγαπημένο-η μας με αυτό που νιώθουμε όταν είμαστε μαζί του. Εφόσον νιώθουμε υπέροχα μαζί του, συμπεραίνουμε ότι ο ίδιος είναι υπέροχος. Πρόκειται για μια σύγχυση-σύνδεση των αισθημάτων μας με το πρόσωπο του άλλου. Στην πραγματικότητα όμως αυτό που ο άλλος είναι δεν έχει καμιά σχέση με αυτό που εμείς νιώθουμε.

- Πόσες διαφορετικές μορφές μπορεί να πάρει μια σχέση; Υπάρχουν μοντέλα σχέσεων;

Κάθε σχέση είναι μοναδική και ανεπανάληπτη. Δεν είναι δυνατόν να κατατάξουμε τις προσωπικές εμπειρίες σε συγκεκριμένες κατηγορίες. Για διδακτικούς λόγους θα μπορούσαμε να αναφέρουμε κάποια μοντέλα σχέσεων παίρνοντας υπόψη μας ότι η κάθε σχέση είναι ένας συνδυασμός από τα παρακάτω μοντέλα που περιγράφουμε.

·       Ρομαντική. Ερωτική έλξη, στοργή, δεσμός, ζεστασιά, έντονο ενδιαφέρον. Διαρκεί από λίγους μήνες μέχρι λίγα χρόνια. Μπορεί να είναι μονόπλευρη.
·       Λογική. Επιλογή ενός ερωτικού συντρόφου με βάση τη λογική ώστε να πληροί τις προϋποθέσεις για αρμονική συμβίωση.  Ο άλλος πρέπει να έχει ανάλογο με το δικό μας κοινωνικό, μορφωτικό και οικονομικό επίπεδο, να είναι ώριμος ψυχολογικά, ηθικός και δυναμικός.
·       Απροσδιόριστη: Οι ρόλοι στη σχέση παραμένουν αδιευκρίνιστοι. Ο ένας βλέπει τον άλλο ερωτικά ενώ ο άλλος μόνο φιλικά. Ασάφεια ρόλων, ανικανοποίητες ανάγκες, φόβος, μοναξιά, σύγχυση.
·       Παιχνίδι: Φλερτ και επιδίωξη σεξουαλικής επαφής χωρίς ιδιαίτερη συναισθηματική συμμετοχή. Αυτό που μετράει είναι το ερωτικό-σεξουαλικό παιχνίδι και η επιβεβαίωση του εαυτού μέσα από την κατάκτηση του άλλου.
·       Αφοσίωσης: Ελεύθερη και συνειδητή απόφαση να συνεχισθεί η σχέση ανεξάρτητα από δυσκολίες και αντιξοότητες. Σεβασμός στο πρόσωπο του άλλου. Πιστότητα, οικειότητα, σεβασμός, εμπιστοσύνη, κατανόηση, δέσμευση, υπευθυνότητα, ουσιαστική επικοινωνία, κατανόηση, θυσία, συμβίωση, αγάπη.
·       Σεξουαλικού πάθους. Φυσική έλξη, προσκόλληση, εξάρτηση, διέγερση, ένταση, πόθος, φαντασία, ενθουσιασμός, επιπολαιότητα. Μικρής διάρκειας, παράλογη, βασισμένη στις πρώτες εντυπώσεις.  Ο άλλος είναι αντικείμενο για σεξουαλική χρήση. Η σχέση θεμελιώνεται σε ένα συναίσθημα παράφορο που αναδύεται πριν καν γνωρίσουμε σε βάθος το αντικείμενο του πόθου μας. Το πάθος τρέφεται από την σεξουαλική επαφή. την αμφιβολία, την ανησυχία και την αβεβαιότητα
·       Εκμετάλλευσης: Παραμύθιασμα, κοροϊδία, εμπαιγμός, χρησιμοθηρία. Ο κυνηγός εραστής φορτώνει τον άλλο με ψέματα ώστε να «κερδίσει» την ηδονή, την επιβεβαίωση ή την καλοπέραση μέσα από τον ερωτικό του σύντροφο. Όταν πάψει να παίρνει αυτό που έχει ανάγκη, φεύγει.

·      Σαδομαζοχιστική: Σύγκρουση, φόβος, ανασφάλεια, εξάρτηση, ανάγκη. Το θύμα υπομένει και ανέχεται όλες τις αρνητικές συμπεριφορές του άλλου. Φοβάται ότι δεν θα αντέξει τον χωρισμό. Εξυπηρετεί αλλά και ενοχοποιεί τον σύντροφό του. Ο θύτης έχει δικαιώματα αλλά όχι υποχρεώσεις. Συμπεριφέρεται όπως τον βολεύει αδιαφορώντας για τον άλλο. Στην πραγματικότητα όμως χρειάζεται το θύμα.

- Οι πρώιμες σχέσεις που είχαμε ως παιδιά με τους γονείς προσδιορίζουν τον τρόπο που ερωτευόμαστε;

Σίγουρα το παρελθόν παίζει ιδιαίτερο ρόλο σε όλη την μετέπειτα ζωή. Ο τρόπος που σχετιζόμαστε και ερωτευόμαστε έχει τα θεμέλια του στην πρώτη παιδική ηλικία. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο τύπος του εραστή που διαμορφώνουμε ως ενήλικες έχει τις ρίζες του στις σχέσεις που είχαμε με τους γονείς μας. Φαίνεται παράξενο αλλά ο τρόπος που βιώνουμε τον έρωτα στη σχέση εξαρτάται και από την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά των γονιών.

Νηφάλιος εραστής: Εμπιστεύεται τον εαυτό του και τον σύντροφό του και τολμά να διακινδυνεύσει να πληγωθεί επικοινωνώντας βαθιά και ουσιαστικά με τον σύντροφο του. (Πιθανώς  είχε ισορροπημένους γονείς)

Ανασφαλής εραστής: Θέλει να πλησιάσει τον σύντροφό του και να ζήσει τον έρωτα αλλά φοβάται μην πληγωθεί. Όταν ξεπεράσει το φόβο του προσκολλάται στον σύντροφό του και εξαρτάται από αυτόν. Συχνά δεν έχει τη δύναμη να ξεκολλήσει από μια ακατάλληλη σχέση. (Πιθανώς  είχε κυκλοθυμικούς γονείς)

Αποστασιοποιημένος εραστής: Από παιδί δεν έχει μάθει να εμπλέκεται σε συναισθηματικές σχέσεις. Ή είναι πολύ πληγωμένος και έχει κάνει «συναισθηματική απόσυρση». Νομίζει ότι θέλει να πλησιάσει τον άλλο αλλά κατά βάθος νιώθει την ανάγκη να παραμείνει μόνος και ανεξάρτητος. (Πιθανώς  είχε απορριπτικούς γονείς)

Ιδανικός εραστής: Τα δίνει όλα για τον-ην σύντροφό του και προσπαθεί να είναι τέλειος ως σύζυγος, ως γονιός και ως επαγγελματίας. Με το πέρασμα του χρόνου όμως είναι δυνατόν να κουραστεί, να νιώθει αδικημένος και να απομακρυνθεί συναισθηματικά. (Πιθανώς  είχε απαιτητικούς γονείς)

Σημείωση:
Συχνά o αποστασιοποιημένος άνδρας εραστής συνδέεται σταθερά με μια ανασφαλή γυναίκα. Αυτή προσπαθεί να τον πλησιάσει απεγνωσμένα και αυτός παραμένει στη σχέση με τη δική της προσφορά και ενέργεια.


- Ξέρουμε πόσο μπορεί να μας πληγώσει ο έρωτας όταν μπλέξουμε με έναν δύσκολο σύντροφο. Ποιές συμπεριφορές του άλλου δίνουν το σήμα ότι θα πρέπει να φύγουμε, πριν ακόμη ξεκινήσουμε τη σχέση ή τουλάχιστον πριν να είναι αργά;

Τις περισσότερες φορές καταλαβαίνουμε τις δύσκολες συμπεριφορές του άλλου όταν είναι πλέον αργά. Διότι στην πραγματικότητα μόνο η συμβίωση μπορεί να αποκαλύψει πλήρως τις αδυναμίες του άλλου όπως άλλωστε και τις δικές μας αδυναμίες και τις δυσκολίες της σχέσης. Αναφέρουμε παρακάτω μερικά παραδείγματα δύσκολων συμπεριφορών του συντρόφου που μας χτυπάνε το καμπανάκι για να φύγουμε μακριά του.

·       Εκρήξεις θυμού απέναντι σε εσένα ή σε άλλους.
·       Υπερβολικές απαιτήσεις.
·       Αυστηρή κριτική στα λάθη των άλλων.
·       Συνεχές και αδικαιολόγητο έντονο άγχος ή θλίψη.
·       Αδικαιολόγητες και απότομες αλλαγές της διάθεσης.
·       Απαισιόδοξη φιλοσοφία για τη ζωή.
·       Υπερευαισθησία στις αντιξοότητες.
·       Έντονη εσωστρέφεια, μυστικοπάθεια.
·       Περιθωριοποίηση, κοινωνική απομόνωση.
·       Ακραίες εκφράσεις ερωτικού πόθου.
·       Ψυχρότητα, αδιαφορία.
·       Έντονη συναισθηματική εξάρτηση.
·       Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.
·       Χρήση ναρκωτικών.