Καταδυτικός τουρισμός

Εισήγηση του Γιάννη Ευαγγέλου στο συνέδριο που διοργάνωσε η εφημερίδα «Απογευματινή» στις 3 Ιουλίου, για τον Καταδυτικό Τουρισμό.

Ο καταδυτικός τουρισμός είναι ασφαλώς μία πολύ ενδιαφέρουσα δραστηριότητα για τον εμπλουτισμό του τουριστικού πακέτου μέσα από την προσπάθεια που πρέπει να κάνουμε πλέον για να απεμπλακούμε από την κλασσική συνταγή κάντε φτηνές διακοπές στην Ελλάδα.
Το 1970, τότε που άρχισα την επαγγελματική μου καριέρα στον τουρισμό στην Ρόδο, ένας πανέξυπνος και έμπειρος Καλύμνιος είχε εγκαταστήσει στα λουτρά Καλλιθέας μια σχολή εκμάθησης καταδύσεων, η οποία βεβαίως λειτουργούσε χωρίς καμία άδεια ούτε κάποια θεσμική κάλυψη. Λειτουργούσε με το δικό του νόμο που ήταν ο επαγγελματισμός και η αυστηρότητα στους δικούς του κανονισμούς και νόμους που είχε να κάνει με την ασφάλεια των πελατών του, αλλά και την αυστηρή τήρηση των διατάξεων. Συγχρόνως όμως με την εκμάθηση έκανε και υποβρύχιες περιηγήσεις σε μικρές ομάδες έμπειρων καταδυτών προς τη μεριά του παλιού λιμανιού, εκεί που θεωρητικά πρέπει να είναι κάπου θαμμένος ο Κολοσσός της Ρόδου.
Και αυτό ήταν το έξυπνο κόλπο του. Με ένα όνειρο «απατηλό» που είχε να κατασκευάσει για την ύπαρξη του ξακουστού Κολοσσού στο βυθό της Ρόδου διέγειρε τη φαντασία αυτών που διψούσαν να ανακαλύψουν μέσα στην απέραντη θάλασσα του Αιγαίου τον ελληνικό πολιτισμό.
Και είναι πολλοί όλοι αυτοί που εδώ και πολλά χρόνια ζητούν να εξερευνήσουν, αλλά και να απολαύσουν τον ελληνικό βυθό, γιατί όλοι αυτοί γνωρίζουν πως όσο μαγευτική είναι η ηπειρωτική, αν και μικρή σε έκταση, αλλά τεράστια σε ενδιαφέροντα και πολιτισμό χώρα μας, άλλο τόσο είναι φανταστική μέσα στη θάλασσα.
Παιδί που είχα την ευτυχία να ζήσω σε ένα Κυκλαδονήσι όπου και γεννήθηκα είχα την εξαιρετική ευτυχία να εξερευνήσω το βυθό βουτώντας με άλλους πιτσιρικάδες στα πέντε έξι μέτρα για να απολαύσουμε έναν άλλο κόσμο, αυτό του βυθού. Τότε ερχόντουσαν κατά καιρούς βουτηχτάδες από την Κάλυμνο κι αυτή την εμπειρία. Κι άπλωναν τα ζωντανά σφουγγάρια στην προκυμαία και τα πατούσαν για να βγει το ψαχνό. Το’ κανα κι εγώ για να ζήσω κι αυτή την εμπειρία.
Δεν είναι πολλά χρόνια από τότε που δύο σφουγγαράδες πουλούσαν στους Αμερικάνους τουρίστες τα σφουγγάρια τους στην πλατεία Συντάγματος. Οι Αμερικανοί δεν τα αγόραζαν για σουβενίρ, τα αγόραζαν γιατί ήθελαν να έχουν κάτι σημαντικό που προερχόταν από την ελληνική θάλασσα που τόσο αγάπησαν.
Αργότερα γύρω στο 1980 όταν πια είχα κι εγώ αποκτήσει την εμπειρία των καταδύσεων με βρήκαν κάποιοι Βέλγοι οργανωμένοι σε σωματείο και μου ζήτησαν να τους κάνουμε πρόγραμμα έστω και με όλες τις γνωστές από τότε δυσκολίες και περιορισμούς. Μια φορά ήλθαν και δεν ξανάρθαν. Δεν μπορούσαμε να τους ευχαριστήσουμε με όλες τις απαγορεύσεις και περιορισμούς εκείνης της εποχής.
Την ίδια περίπου εποχή οργανώναμε ένα πολιτιστικό τουρ με Ολλανδούς οι οποίοι περνούσαν δυο φορές τη βδομάδα από την Πύλο. Επισκέπτονταν το Κάστρο για να τους δείξουμε τις εργασίες που γίνονταν από την Εφορία Εναλίων αρχαιοτήτων με χρήματα της UNESCO με την υπόσχεση πως την επόμενη θα μπορούσαν να δουν μέσα στις δεξαμενές τα κομμάτια από τα βουλιαγμένα πλοία της μάχης του Ναυαρίνου. Ακόμα και σήμερα όμως αυτό δεν είναι εφικτό.
Τους διασκεδάζαμε όμως την φαντασία, αφού καταφέρναμε με μια βάρκα να τους δείξουμε κάποια ναυάγια από τις τούρκικες κανονιοφόρες που τις βλέπαμε με γυαλί για πυροφάνι.
Αργότερα όταν είχα πλέον κάποια θεσμική αρμοδιότητα ήλθαν και με βρήκαν ο Δημήτρης Μαρκάτος με την Ελένη τη Σιώτρα και άλλους που ασχολήθηκαν με το θέμα για να μου ζητήσουν βοήθεια για να περάσει ο νόμος για τις καταδύσεις. Μέχρι τότε και μέχρι τώρα ζούμε με την αυστηρή επιβολή των κανόνων των αρχαιολόγων του Υπουργείου Πολιτισμού. Και πρέπει να πούμε πως κάτι κατάφεραν, κάπου φτάσαμε κι ας έχουμε ακόμη δουλειά να κάνουμε
Όλα αυτά τα παραδείγματα μας έβαλαν σε ένα προβληματισμό να δούμε όλες τις πτυχές της αξιοποίησης της δραστηριότητας των καταδύσεων.
Όμως πρέπει να ορίσουμε εμείς που μας αφορά αυτή η δραστηριότητα τι ακριβώς είναι και πως χαρακτηρίζεται.
Είναι άθλημα. Ναι, είναι για κάποιους μόνον άθλημα.
Είναι είδος αναψυχής. Ναι, είναι.
Είναι ένα είδος ειδικών μορφών τουρισμού. Είναι αλλά αυτό δεν φτάνει. Οι υποβρύχιες περιηγήσεις είναι από μόνο του ένα σημαντικό τουριστικό προϊόν, το οποίο μάλιστα έχει πολύ σημαντικά και δυνατά στοιχεία τα οποία πρέπει να χρησιμοποιηθούν και να αξιοποιηθούν από όλους όσους συμμετέχουν στην αλυσίδα της προσφοράς και της ζήτησης.
Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε όλες τις περιπτώσεις, αλλά και πτυχές που προσφέρονται και υπάρχουν μέσα στην θάλασσα και το βυθό της χώρας μας.
Τα ευρήματα της Πύλου, αλλά και τα σφουγγάρια των σφουγγαράδων είναι κομμάτια της πολιτιστικής μας ιστορίας και βρίσκονται σε τεράστια αφθονία στον ελληνικό βυθό.
Τώρα που οι θεσμικές ρυθμίσεις έχουν πλέον σχεδόν τακτοποιηθεί πρέπει να συνεργασθούμε όλοι για να δείξουμε σ’ όλους αυτούς που το επιθυμούν τον πλούτο της θάλασσάς μας. Έχουμε υποχρέωση να τους τα δείξουμε, όπως έχουμε υποχρέωση και να τα προστατεύσουμε.
Οι καταδύσεις είναι ένας τρόπος, γι’ αυτούς που ξέρουν και μπορούν, να απολαύσουν τον ελληνικό πολιτισμό. Και πολιτισμός δεν είναι μόνο τα αρχαιολογικά αντικείμενα που κοιμούνται μέσα στη θάλασσα, είναι ακόμα και τα σφουγγάρια κυρίως για την διαδικασία συλλογής και επεξεργασίας τους, είναι και τα ειδικά μουσεία με τα ενάλια ευρήματα είναι τα ειδικά πάρκα με συγκεκριμένο θέμα.
Οι υποβρύχιες περιηγήσεις (ή αλλιώς καταδυτικός τουρισμός), είναι σα να λέμε Τουρισμός Υπαίθρου. Ο χαρακτηρισμός δεν επιδέχεται περιορισμούς. Κάποιος που έρχεται να κάνει διακοπές μία μέρα αποφασίζει να κάνει μία περιήγηση με ένα τζιπ στα χωριά της Οίτης ή να κάνει μια μέρα ιστιοπλοΐα σε ένα ακατοίκητο νησάκι. Αυτό είναι επίσης τουρισμό υπαίθρου και δε σημαίνει πως όλοι που ζητούν να απολαύσουν την ελληνική ύπαιθρο ήλθαν σκόπιμα μόνον γι’ αυτό.
Το ίδιο λοιπόν και με τις καταδύσεις. Θα πρέπει να το δούμε και σαν αυτούσια δραστηριότητα, αλλά και σαν συμπληρωματικό στοιχείο ποιοτικού προϊόντος που μπορεί να συνδυαστεί με άλλες τουριστικές απολαύσεις.
Αφού λοιπόν έχουμε όλοι αποφασίσει πως πρέπει να εγκαταλείψουμε ή πιο σωστά να ξεκολλήσουμε την ταμπέλα από το πακέτο μας που λέει «φτηνιάρης ελληνικός τουρισμός» -για να μην το πούμε απλά φτηνός για εκείνους που ακόμα επιμένουν.
Έτσι ο καταδυτικός τουρισμός θα συνεισφέρει στην εξειδίκευση και στη βελτίωση της απόδοσης του συνόλου της τουριστικής δραστηριότητας.